Μήνυμα Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων

για την εορτή των Τριών Ιεραρχών

30-1-2017

Τιμούμε σήμερα στην εκπαίδευση τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών και στο πρόσωπό τους τιμούμε την παιδεία. Πάνω στην εορτή αυτή αξίζει να αναστοχαστούμε, έτσι ώστε να μην χαθεί το νόημά της στη συνήθεια της ετήσιας επανάληψης.

Ο εορτασμός των Τριών Ιεραρχών καθιερώθηκε από το ελληνικό κράτος και επομένως από τη στιγμή που δημιουργήθηκε το κράτος, η παιδεία βρέθηκε στο κέντρο της πολιτικής. Από πολύ νωρίς φρόντισε για την καλλιέργειά της, τόσο στο εσωτερικό όσο και στις ελληνικές κοινότητες που βρίσκονταν ακόμη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη διασπορά. Άνοιξαν σχολεία σε όλη τη χώρα και το Πανεπιστήμιο προσέλκυε φοιτητές όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από τις κοινότητες του εξωτερικού. Οι Δάσκαλοι του Γένους κατείχαν περίοπτη θέση στη γενεαλογία του Έθνους. Η Παιδεία έγινε ένας θεσμός ιερός ? ιερότητα την οποία συμβολίζει ο σημερινός εορτασμός της στο πρόσωπο των αγίων-προστατών της.

Τι σημαίνει όμως «ιερότητα της Παιδείας»; Αναγνωρίζοντας την ιερότητα της Παιδείας, αναγνωρίζουμε εμφατικά ότι η Παιδεία βρίσκεται στο κέντρο της ανθρώπινης ύπαρξης. Αναγνωρίζουμε δηλαδή ότι η Παιδεία, πολύ περισσότερο από φορέα γνώσεων, αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της διαμόρφωσης της ανθρώπινης υπόστασης, της ανθρώπινης προσωπικότητας, ότι είναι αυτή που βοηθά τον άνθρωπο να αποσαφηνίσει τις ηθικές τους αξίες, που τον καθιστά κοινωνική και πολιτική οντότητα, που αποτελεί τον οδηγό του στις δύσκολες αποφάσεις και τα διλήμματα της ζωής. Γι? αυτό και η επιλογή των Τριών Ιεραρχών ως προστατών της δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για προσωπικότητες που έζησαν σε μια μεταιχμιακή εποχή, με βαθιά γνώση της ελληνικής παιδείας, δασκάλους που πίστευαν στην μεταμορφωτική της δύναμη και που έβαζαν τις ιδέες της σε πράξη στον καθημερινό τους βίο. Πρόκειται για διανοούμενους που με αφετηρία τη χριστιανική και την ελληνική παιδεία επιδίωξαν τη βελτίωση της ζωής του Ανθρώπου.

Με αυτήν την έννοια, το μήνυμα της σημερινής μέρας παραμένει επίκαιρο. Με τον ίδιο τρόπο που σύμπαντα που στην εποχή τους φαίνονταν ετερόκλητα βρήκαν τρόπο, παρά και μέσα από τις συγκρούσεις, να υπερβούν τις διαφορές τους και να συγκεραστούν με γνώμονα τον ανθρωπισμό, έτσι και σήμερα, το αγαθό της Παιδείας και οι πανανθρώπινες αξίες της θα πρέπει να συνεχίσουν να μας εμπνέουν και να μας καθοδηγούν προς τη συλλογική πρόοδο, πέρα και πάνω από διαφορές χρώματος, γλώσσας, θρησκείας ή εθνικότητας.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ

«Μήνυμα για τους τρεις Ιεράρχες»

Κάθε χρόνο τέτοια μέρα, οι άνθρωποι των γραμμάτων και  ειδικότερα όσοι εμπλεκόμαστε στη μαθησιακή διαδικασία, δάσκαλοι και μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης , τιμάμε τους τρεις μεγάλους αυτούς αγίους,  το Βασίλειο το Μέγα, το Γρηγόριο το Θεολόγο και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο , αναγνωρίζοντας τη σημαντική προσφορά  τους και προβάλλοντάς τους ως διαχρονικά πρότυπα δασκάλων και μαθητών. Και οι τρεις υπήρξαν αξιοθαύμαστοι για πάρα πολλά πράγματα: ως κοινωνικοί εργάτες, ως άνθρωποι της αγάπης, ως αγωνιστές της αλήθειας και της δικαιοσύνης, ως συγγραφείς και ποιητές, ως ασκητές, ως λειτουργοί και ιεράρχες, ως άνθρωποι της υπομονής, της ανεξικακίας και της ανθρωπιάς. Υπήρξαν ανοιχτά μυαλά κι ελεύθεροι άνθρωποι, για αυτό και τα κηρύγματα τους είναι πρωτοποριακά, όχι μόνο για την εποχή τους μα και για τις μέρες μας ακόμα. Αντανακλούν το πραγματικό πνεύμα του Ευαγγελίου , έξω από σκοπιμότητες και αδιάφορα για το αν αυτό αρέσει στο κατεστημένο της εποχής ή ταράζει τα νερά .

Τα κοινωνικά προβλήματα της αδικίας, της εκμετάλλευσης, της υποτίμησης των γυναικών και της δουλείας τους απασχόλησαν  τόσο θεωρητικά όσο και  πρακτικά . «Ποιον, λέει ο πλούσιος, αδικώ κρατώντας τα δικά μου;», «Πες μου, ποια δικά σου;» ερωτά ο Μέγας Βασίλειος. «Από πού, αφού τα πήρες, τα έβαλες στη ζωή σου;». Και συνεχίζει με το παράδειγμα του ανθρώπου που μπαίνει πρώτος στο θέατρο και πιάνει τα διπλανά άδεια καθίσματα και εμποδίζει να καθίσουν αυτοί που μπαίνουν μετά. «Τέτοιοι είναι οι πλούσιοι. Διότι αφού προκαταλάβουν τα κοινά, τα ιδιοποιούνται επειδή πρόλαβαν» (Μ. Βασιλείου, εις το «  Καθελώ μου τας αποθήκας » PG 31, 276 ).

Λέει ο Γρηγόριος: «Η φτώχεια και ο πλούτος, αυτό που ονομάζουμε ελευθερία και δουλεία  και τα παρόμοια, ύστερα υπεισήλθαν στο ανθρώπινο γένος, όπως ακριβώς μερικές κοινές αρρώστιες που ήρθαν μαζί με την κακία, όντας επινοήματά της. Δεν ήταν όμως, λέει (η Γραφή ), έτσι από την αρχή. Εσύ να βλέπεις την πρώτη ισότητα και όχι τη μετέπειτα διαίρεση. Όχι το νόμο του ισχυρού, αλλά του Δημιουργού» (Γρηγορίου θεολόγου περί φιλοπτωχείας PG 35 ,892 A-B). «Δε φρίττεις άνθρωπε, δεν κοκκινίζεις από ντροπή, ονομάζοντας επιτιθέμενο αυτόν που παλεύει για το ψωμί του; Και αυτό είναι έγκλημα της δικής μας ωμότητας. Διότι, επειδή δεν ανεχόμαστε να δίνουμε εύκολα, αναγκάζονται να επινοούν μύριες πονηριές, ώστε να ξεγελάσουν την απανθρωπιά μας και να μαλακώσουν τη σκληρότητά μας. Και μάλιστα επιτιθέμενος είσαι (εσύ), διότι, αν και έρχεσαι συχνά στην εκκλησία και ακούς τα κηρύγματά μου, όμως στην αγορά προτιμάς και το χρυσάφι σου και τις επιθυμίες σου και τις ανθρώπινες φιλίες από τις δικές μου προτροπές» (Ιωάννου Χρυσοστόμου  Εις την προς Ρωμαίους ΙΔ΄ PG 60, 535,536 ) 63 , 176 .

Σε μια εποχή που τα παιδιά μας αναγκάζονται να απομνημονεύουν ξερές γνώσεις αποκομμένες από τη ζωή και τα ενδιαφέροντά τους, χωρίς να έχουν πεισθεί για την αξία τους, εμείς οι δάσκαλοι τείνουμε να μεταβληθούμε, ακούσια ή όχι, σε ψυχρά όργανα εφαρμογής παιδαγωγικών επιλογών. Υπηρετούμε σκοπιμότητες ξένες προς την ολοκλήρωση και την ευτυχία των μαθητών μας,  θυσιάζοντας  συχνά και την προσωπική επαφή μαζί τους, γιατί η κοινωνική αναλγησία  έχει γενικευτεί ανησυχητικά και ο καταναλωτισμός  προβάλλει σαν ύψιστο ιδανικό της ζωής. Άνθρωποι φαύλοι κι εκμεταλλευτές ονομάζονται ευεργέτες  δίνοντας κάτι από αυτά που συνάγουν άδικα κι έτσι εξασφαλίζουν την καταξίωση ακόμα και στον εκκλησιαστικό χώρο, σε μια εποχή που τα κηρύγματα έγιναν πληθωρικά μα κανείς δεν  έχει διάθεση να τα ακούσει γιατί  δεν εμπνέει η προσωπικότητα των κηρύκων. Σε μια εποχή που όλα πια είναι σχετικά και δεν έχουμε σταθερά σημεία αναφοράς που να μας δίνουν ελπίδα, οι τρεις αυτοί μεγάλοι φωστήρες της τρισηλίου θεότητος, ο Βασίλειος ο Μέγας, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, στέκονται  μπροστά μας ακέραιοι και σεμνοί, σαν δωρικές κολώνες, αθάνατα πρότυπα πνευματικού κάλλους διασώζοντας  το ανθρώπινο  πρόσωπο σε όλο του το μεγαλείο.

Ο Περιφερειακός  Διευθυντής  Α/θμιας  &  Β/θμιας  Εκπ/σης

Κεντρικής Μακεδονίας

Παναγιώτης Ζ. Ανανιάδης

Γεωλόγος - Θεολόγος